როგორც მსოფლიოს ხალხთა მრწამსში, ჩვენს მრწამსშიც ადგილი აქვს ერთგვარად უჩვეულო რწმენებს და შეხედულებებს, მარალითად ყოველი ადამიანის მფარველი ანგელოზის არსებობა, გრძნეული, სატანა, სული და ა. შ. ეს ისეთი წარმოდგენებია, რომელთა არსებობაც ადამიანებს სჯეროდათ და სჯერად ახლაც.

მიგაჩნიათ, რომ ისლამური რელიგია დროის ცვალებადობას ვერ შეიმეცნებს, დროსა და სივრცეს ვერ შეესაბამება?
“ისლამი დროის ცვალებადობას ვერ შეიმეცნებს, დროსა და სივრცეს ფეხს ვერ უწყობს”- შეხედულება უფრო ინდივიდუალურად გამოთქმული ჰიპოთეზაა, ვინემ ფილოსოფიური აზრი, დასკვნა.

ფილოსოფია ჭეშმარიტების ამოცნობისათვის იბრძვის. მაგრამ არსებულ ჭეშმარიტებას ყოველი ფილოსოფოსი თავისებურად შეიმეცნებს და განიხილავს. ასეთაგან ერთ-ერთი კანტიცაა.

ისლამის მოციქულის გარდაცვალების შემდეგ უამრავი გადმოცემის ანუ ჰადისის მიხედვით, მისი ცხოვრების ამსახველი მასალები შეიქმნა და “კისა ალ-ანბიას” (“წინასწარმეტყველთა ისტორია”) წიგნში შევიდა. სადაც, რა თქმა უნდა, “განსაკუთრებული ადგილი ეთმობოდა მოციქულის ცხოვრებას. ასევე დიდი ადგილი   ეთმობოდა ცნობილი წმინდანების ცხოვრებასა და მათ შესახებ არსებული ლეგენდების აღწერა-გადმოცემასაც. მდიდარი მარტვილოლოგიური ლიტერატურა შეიქმნა შიიტთა იმამების, განსაკუთრებით კი ჰუსეინის, მოწამეობრივი გზის შესახებ” (ელ.ჯაველიძე).

მუსლიმ მეცნიერთა ინტერესის საგნს და სფეროს ასტრონომიაც წარმოადგენდა. ასეთი ინტერესი გამოწვეული იყო იმით, რომ ასტრონომია რელიგიასთან დაკავშირებული როლი საკითხის გადაწყვეტისათვის ულევ მასალს იძლეოდა
ნამაზის დროების დაზუსტებას და ყიბლას მიმართულის გარკვევაში ასტრონომიას დიდი მნიშვნელობა ენიჭებოდა. ჯერ კიდევ VIII-IX საუკუნეებში ბაღდადში სირიაში, კაიროში, მარაღაში, ნიშაბურში, სამარყანდში და სტამბოლში ობსერვატორიები შენდებოდა.

ისტორიული წყაროები გვატყობინებენ, რომ ისლამის გაჩენის პირველივე საუკუნიდან ანუ მეშვიდე ასწლეულის შუა პერიოდიდან თბილისში და მისი შემოგარენში რომელიც საამიროს სახით დაემქვემდებარა სახალიფოს, მუსლიმთა რაოდენობამ იმატა (3.11.გვ.16-17) განსაკუთრებით დმანისი ისლამური კულტურის ძლიერ კერად სახელდებულა.

 áƒ˜áƒ¡áƒšáƒáƒ›áƒ˜ თავისი გაჩენის დღიდან ცოდნას და მეცნიერებას დიდ მნიშვნელობას ანიჭებდა და განათლებას ადამიანის უპირველეს მოწოდებად მიიჩნევდა.

მატერიალისტური ფილოსოფიის ამოსავალს ჯერ მატერია და შემდეგ სული შეადგენს. სული, აზრი მატერიის პროდუქტია აცხადებენ ისინი  და შესაბამისად, ყოველი სულიერი ფასეულობების ძირისძირი მატერიიდან გამოჰყავთ. მატერიალისტებისათვის ცნებები _ სულიერი სწრაფვა, სიყვარული, ნდობა, ერთგულება, სიმართლე, რწმენა – მხოლოდ გადატანითი მნიშვნელობის მოიხსენებიან და მეტაფორული გამომხატულობა გააჩნიათ. მაგალითისათვის  ცნება “მშვიდობის” არსი სულიერება კი არა _ დაპყრობილი, მოხელთებული საგნის დაყოფა-მითვისებაა.

ყურანში უფალი ღმერთი ბრძანებს: “ღმერთი თქვენი ბრძანებს: ილოცეთ და მადიდეთ, რომ თქვენი ლოცვა შევისმინო! (მომართეთ რომ შეგეწიოთ, მომართეთ მხოლოდ მე, რომ წაგახალისოთ) ვინც სიამპარტვნების გამო ვერ მემსახურება ჯოჯოხეთში შესვლამდე განიწირებიან გეენიისათვის!?” (ს. მუმინუნ/60)

“(წინასწარმეტყველო) ძეკაცთ (სამოთხით) ახარე! ისინი, რომელიც სიტყვას (რჩევა-დარიგება)
შეისმენენ და უკეთესს (მართალს) გაჰყვებიან, ისინი ღვთის მიერ მართალ გზაზე წარმართულნი არიან და გონიერნიც სწორედ ისინი არიან” (ს.”ზუმრა”17/18).