Musa peyğəmbərin (ə) əhvalatında mübahisə üsulu

07 Oktyabr 2023 - 20:50

İlahi şəxsiyyətlərin və peyğəmbərlərin istifadə etdiyi tərbiyə üsullarından biri də mübahisə üsuludur. Mübahisə fars ədəbiyyatında müzakirə etmək, bir yerdə mübahisə etmək, birlikdə sual-cavab etmək, bir şeyin həqiqəti və mahiyyəti haqqında birgə düşünmək mənasında işlənir.

Müzakirə iki və ya daha çox tərəfin dialoqu əsasında formalaşan ədəbi növlərdən biridir. Tərəflərdən hər biri öz iddiasını sübut etmək üçün məzmun və dəlilləri ifadə edir. Müzakirənin predmeti ideoloji, əxlaqi, elmi, sosial məsələlər ola bilər. Bəzi müzakirələrdə həqiqətə çatmaq izlənir.

Müzakirənin məqsədi həmişə başqalarından üstün olmaq deyil. Rəsmi mübahisələrin məqsədi düşməni susdurmaq və ona qalib gəlmək olan arqumentlərdən fərqli olaraq bir məsələnin həqiqətinə çatmaqdır. Amma bu məqsəd həmişə müzakirələrə diqqətə alınmır.

Müzakirənin məqsədlərindən biri də təlim və tərbiyədir, dolayısı ilə aparılan təlim ki, düşüncələrdə qalmır.

Yer üzündə islahat çağırışı və fitnə-fəsadın qarşısının alınması çağırışın əsas proqramlarından biridir. Başqa sözlə, ilahi dinlər ayrı-ayrı məsələlərlə yanaşı, cəmiyyətin vəziyyətinə də diqqət yetirmiş, hər kəsi cəmiyyətin islahında iştirak etməyə və mübarizəyə dəvət etmişlər.

Ulul-əzm peyğəmbərlərdən biri olan Həzrət Musa (ə) bu üsuldan istifadə etmişdir.

Onlar ilk növbədə Firon və onun dövlət məmurlarına göndəriliblər. Bu da ona görədir ki, sosial korrupsiya və ekoloji sapmalar təkcə fərdi və yerli islahatlarla həll olunmayacaq. Daha doğrusu, cəmiyyətin liderləri, siyasətin, iqtisadiyyatın, mədəniyyətin nəbzini tutanlar ilk növbədə islah edilməlidir ki, xalqın qalan hissəsini islah etmək üçün zəmin yaransın. Bu, Qurani-Kərimin İslam cəmiyyətlərini islah etmək üçün bütün müsəlmanlara verdiyi bir dərsdir.

Quran ayələrində bununla bağlı iki cür yanaşma vardır:

1- Musa peyğəmbəri fironları mübahisəyə göndərmək

"Onlardan sonra Musanı və Harunu Firona və camaatına açıq möcüzələrlə peyğəmbər göndərdik. Lakin onlar (iman gətirməyi) özlərinə sığışdırmadılar və günahkar bir tayfa oldular" (Yunis, 75).

Görürük ki, Həzrət Musa (ə) ilk növbədə Firon və onun hökumət başçıları ilə müzakirəyə göndərilir. Çünki, Həzrət Musanın (ə) planlarından biri də bəni-israili Fironun müstəmləkəçiliyinin pəncəsindən xilas edib Misir torpağından azad etmək idi. Bu isə Fironla müzakirə və mübahisəsiz mümkün deyildi.

2- Həzrət Musanın Fironla mübahisəsinə işarə edən ayələr

"Musa dedi: “Ey Firon! Mən aləmlərin Rəbbi tərəfindən göndərilmiş bir peyğəmbərəm! Mən Allah barəsində yalnız haqqı deməyə borcluyam. Mən sizə Rəbbinizdən açıq-aşkar bir dəlil (möcüzə) gətirmişəm. İndi (kölə etdiyin) İsrail oğullarını mənimlə bərabər (babalarının vətəni olan Şama) göndər! (Firon Musaya) dedi: “Əgər möcüzə ilə gəlmisənsə və doğru deyirsənsə, onu gətir göstər!” (Əraf, 104-106).

Ayələrin bu hissəsində Həzrət Musa (ə) ilə Firon arasındakı mübahisənin bir hissəsini görə bilərsiniz. Həzrət Musa (ə) Fironla ilk görüşündə ona Ey Firon, deyə xitab edir: Bu elə bir xitabdır ki, nəzakətə riayət etməklə yanaşı, hər bir yaltaqlıqdan uzaqdır.

 

iqna.ir