Quran, Allahın sifətlərini tanımaq yoludur

21 Sentyabr 2023 - 11:07

Quran ayələrini toplayıb mövzulara görə böldükdən sonra başa düşürük ki, Allah Qurani-Kərimdə bir hissəni öz ad və sifətlərinə həsr edib və orada Özünü tanıtdırır. Nümunə olaraq bu ayələrdən biri qeyd olunur: "Göyləri və yeri yoxdan yaradan (Allah) sizin üçün özünüzdən (öz cinsinizdən) zövcələr, heyvanlardan da (erkək və dişi olmaqla) cütlər yaratmışdır. O sizi bu minvalla çoxaldır. Ona bənzər heç bir şey yoxdur. O, (hər şeyi) eşidəndir, (hər şeyi) görəndir!" (Şura, 11).

İmam Əli (ə) “Nəhcül-bəlağə”nin 91-ci xütbəsində insanlar üçün ümumi bir hökm bəyan edir. Bu da onları zəlalət quyusuna düşməkdən çəkindirir və hidayət edir. İmam, ilahi sifətlər haqqında buyurur: “Ey Allahın sifətləri barədə soruşan! Diqqətlə bax, Quranın onun sifətləri haqqında buyurduğuna əməl edin”. (Nəhcül-bəlağə: 91) Bu qaydaya əsasən, Quranın və məsumların Allahın sifətləri barədə söylədikləri ilə kifayətlənmıliyik. Bu, insanın etməli olduğu son şeydir. Ona görə də insan öz həddini bilməli, ondan kənara çıxmamalıdır.

Bu müzakirələrə belə qırmızı işıq yandırmalarının səbəbi insan düşüncələrinin və insanların bildiyi hər şeyin məhdud olması ilə bağlıdır. İnsanın yaşadığı bu dünya (maddi dünya) haqqında kifayət qədər bilgisi belə yoxdur. Onun sifətləri insanın dərrakəsindən kənar olduğu halda, o, Allahın sifətlərindən necə danışmaq istəyir? Allahın sifətləri qeyri-məhduddur. Yəni, biz Allahın mərhəməti barədə hədd təyin edə bilmərik. Allah bu qədər mehribandır deyə bilmərik. Biz Allahın ədalətinə hədd qoyub deyə bilmərik ki, Allah bu dərəcədə ədalətlidir. İnsan hətta Allahın sifətlərinin hüdudsuzluğunu həqiqi mənasında dərk edə bilməz. Bəs o, Quranın və məsumların göstərişi olmadan necə danışa bilər?

Yol göstərən ustad (Quran və məsumlar) olmadan bu yolda addımlamaq təhlükəlidir. Quyuya düşmək təhlükəsi bir bənzətmədir. Bənzətmə budur ki, bəzi insanlar Allahın sifətlərini insanların sifətləri kimi bilirlər. Bir halda ki, bu sifətlərin çoxu insanda məhduddur. Bununla da onlar Allahı da məhdudlaşdırıblar.

Yaxud Allah üçün sifətlər nəzərdə tutublar ki, bu sifətlər Allahda nöqsan olmasını tələb edir. Məsələn, onlar fərz ediblər ki, Allah da insan bədəni kimi bir bədənə malikdir (qolları və ayaqları var və s.). O, zaman, məkan və cismdə məhdudlaşdırıblar.

Əmirəl-möminin Əlinin (ə) qeyd etdiyi bu qaydaya diqqət yetirsək, Allah haqqında belə fikirlərə sahib olmağın yanlış olduğunu anlayarıq. Çünki Quranda Allah haqqında belə bir ayə var: "Ona bənzər bir şey yoxdur".

Odur ki, qaydaya əsasən, Allahın sifətlərini tanımaq üçün Quran və məsumların işarə etdiyi qədər getməliyik. Nə az, nə çox...

iqna.ir