Vəsiyyətin 8 şərti
25 Avqust 2023 - 17:14Vəsiyyətdə bir sıra məsələlər nəzərə alınmalıdır:
1- Vəsiyyətdə təkcə maddi məsələlərə diqqət yetirməklə kifayətlənməməliyik, Qurandan ilham almalıyıq ki, bu barədə buyurur: Həzrət Yaqubun (ə) ölüm anı gəldiyi zaman övladlarını çağırıb onlardan soruşdu: “Məndən sonra kimə ibadət edəcəksiniz?” (Bəqərə, 133). Görürsünüz ki, Həzrət Yaqub (ə) ölüm anında övladlarının etiqadını və tövhidi tanımalarını düşünürdü.
2- İnsan vəsiyyətdə intiqam almaq üçün sui-istifadə edib bəzi haqları aradan aparmamalıdır. Həqiqətdə, məsləhəti, ədaləti, ehtiyacı və zərurətləri nəzərə almalıdır. Çünki hədisdə oxuyuruq: "Öz vəsiyyətində zülm edən böyük günah etmiş olur".
3- Vəsiyyətdə övladların haqqına hörmət etməlidir
Hədisdə oxuyuruq ki, bir şəxs bütün mal-dövlətini (kiçik övladları olmasına baxmayaraq) Allah yolunda vermiş və ölən zaman heç bir şeyə malik olmamışdır. Bu hadisəni Allah Rəsuluna (s) xəbər verən kimi Peyğəmbər (s) buyurdu: Bu ölüyə nə etdiniz? Dedilər: Biz onu torpağa basdırdıq və dəfn etdik. Həzrət Peyğəmbər (s) buyurdu: "Əgər mənə əvvəldən xəbər versəydiniz, mən onun müsəlman qəbiristanlığında dəfn olunmasına icazə verməzdim, nə üçün kiçik uşaqları olduğu halda belə vəsiyyət etdi?".
Başqa bir hədisdə Peyğəmbər (s) buyurur: "İnsan bəzən yetmiş il (bütün həyatı boyu) ibadət edər, lakin öz iradəsində ədalətə riayət etməz və bu əməli ilə özünü cəhənnəm əhli edər.
Bəli, İslam dini vəsiyyətdə olan zülmü, insafsızlığı və ədalətsizliyi varislərin malından oğurluq hesab edir.
4- Vəsiyyət yerinə özümüz əməl edək
Vəsiyyət son fürsətlərdən istifadə etməkdir. Lakin buna güvənmək olmaz. Biz sağ ikən vəsiyyət etmək ümidi ilə yardım və sədəqə verməkdən qafil olmamalıyıq. Çünki öz əlinizlə kömək etmək fərqli təsir göstərir.
Bir şəxs vəsiyyət etdi ki, xurma ehtiyatını vəfat etdikdən sonra Allah yolunda infaq etsinlər. Peyğəmbər (s) onun vəsiyyətinə əməl etdi və sonda bir ədəd xurma qaldı. Allahın Rəsulu (s) buyurdu: Əgər bu bir xurmanı öz əli ilə versəydi, bu, xurma anbarını ehsan verilməsi üçün vəsiyyət etməkdən daha yaxşı olardı.
5- Vəsiyyət başqalarının məhəbbətini cəlb etmək üçün bir vasitədir
İmamların (ə) həyatlarından bəhs edən rəvayətlərdə oxuyuruq ki, onlar hətta onlara qarşı biganə qalan qohumlarına vəsiyyət edib, mal-dövlətlərindən onlara xeyir verirdilər. Bununla da dostluq və məhəbbətlə onları öz məktəblərinə çəkirdilər.
6- Vəsiyyət etmək bəzən vacib olur
İslam fiqhində buyurulur: Nə zaman bir kəsin xalqa və ya Allaha borcu olarsa və ya insanların onun yanında aradan getməsindən qorxduğu bir əmanət olarsa, onların haqqını qorumaq üçün vəsiyyət etməsi vacibdir. Heç bir şübhə yoxdur ki, xüms, zəkat və İslam vergiləri kimi borclar da bura aiddir.
7- Vəsiyyət miqdarı
İslam qaydalarına görə, insan öz malının üçdə birindən çoxunu vəsiyyət edə bilməz. Lakin varislərin payına zərər verməmək və onların İslam şəriətindən və həmin şəxsdən ruhlarını incitməmək üçün üçdə birindən azını vəsiyyət etmək daha yaxşıdır. Məsələn, dörddə birini vəsiyyət etmək. Yəni on iki manatdan dörd manatı vəsiyyət etmək hüququ varsa, üç manat vəsiyyət etmək daha yaxşıdır.
Əlbəttə ki, bu qanuna dərindən və ümumi yanaşsaq, görərik ki, bu sərmayənin üçdə biri ailələrin, cəmiyyətlərin iqtisadi problemlərini nə qədər həll edə bilər.
8- Vəsiyyət hikmət üzündən olmalıdır.
Quran vəsiyyət ayəsində çox faydalı bir söz işlətmişdir və bu söz “bil-məruf” (gözəl bir tərzdə) kəlməsidir. “Sizin hər birinizi ölüm haqlayan zaman qoyub gedəcəyiniz maldan valideynlərinizə, yaxın qohumlarınıza verilməsi üçün gözəl bir tərzdə (malın üçdə birindən çox olmamaq şərtilə) vəsiyyət etməyiniz zəruridir. Müttəqilərə (bu) vacibdir” (Bəqərə, 180). Yəni vəsiyyət ağıl, ürf və hikmətə uyğun olmalıdır.
iqna.ir
