Həzrət İbrahimin (ə) tərbiyə üsulunda vərdişlərin dəyişdirilməsi

12 Iyun 2023 - 19:59

İnsanın xoşbəxtliyi yolunda çox təsirli olan tərbiyə üsullarından biri də vərdişlər yaratmaq və ya vərdişləri dəyişdirməkdir. Vərdiş təkrar, təlqin və induksiya ilə yaranan hal və ya davranışdır ki, zahirində düşünməyə və təfəkkür etməyə ehtiyac yoxdur. Davranışın təkrarlanması ilə yaranır.

Vərdiş insanın tərbiyəsi və inkişafının ən yaxşı vasitələrindən biri hesab edilə bilər. Çünki bu, insanı avtomatik olaraq faydalı olmayan işlərdən əl çəkməyə və həmin vaxtı faydalı işlərə sərf etməyə məcbur edir. Bu səbəbdən də yaxşı vərdişlər yaratmaq, pis vərdişləri tərk etmək insanlarda tərbiyə inqilabı yaradır.

Həzrət İbrahim (ə) Allahın peyğəmbərlərindən biri kimi pis vərdişləri dəyişdirmək və yaxşılıqlar yaratmaq üçün əlindən gələni edirdi.

1_ Bütpərəstlik vərdişinin dəyişdirilməsi

İbrahimin (ə) qövmünün bütpərəstliyinin heç bir müdafiə dəlili yox idi. Onlar yalnız davamlı olaraq məntiqsiz bir hərəkəti təkrar edirdilər.

Adətən, başqalarını təqlid edən və öz əqidəsini yaxşı bilməyən insanlara əqidələri ilə bağlı bəyənmədiyi sual verilsə, heç bir məntiqi arqument irəli sürməzlər. Qurana görə, həzrət İbrahim (ə) belə bir an yaşamışdır: İbrahim (ə) müşriklərin adət-ənənəsini inkar edərək onları və atalarını açıq-aşkar azğınlıqda göstərdiyi zaman onlar belə cavab verirlər: “Onlar: “Sən bizə ciddi deyirsən, yoxsa zarafat edirsən? (Sən bizə haqlamı gəldin, yoxsa oyunbazlardansan?)”- deyə soruşduqda” (Ənbiya, 55).

İbrahim (ə) bunu eşitdikdən sonra onların arasında bu vərdişi dəyişmək üçün tövhid haqqında söylədiyi sözləri qətiyyətlə təkrarlayır: O dedi: “(İbrahim) belə cavab vermişdi: “Xeyr, Rəbbiniz göylərin və yerin Rəbbidir ki, onları yaratmışdır. Mən də buna şahidlik edənlərdənəm!” (Ənbiya, 56).

2_ Yaxşı əməlləri vərdiş halına gətirmək

"Biz onları əmrimizlə (insanlara) doğru yolu göstərən imamlar (rəhbərlər) etdik. Biz onlara xeyirli işlər görməyi, namaz qılmağı və zəkat verməyi vəhy etdik. Onlar yalnız Bizə ibadət edirdilər” (Ənbiya, 73).

Bu ayədə “ibadət edən” sözü İbrahim, İshaq və Yaqub üçün işlənmişdir. Quranda işlədilən sözlər vərdişin əməldə təkrar edildiyinə görə yarandığını göstərir.

 

iqna.ir