Əməlin nəticəsini bəyan etmək tərbiyə metodudur

25 May 2023 - 13:40

Texnologiyanın inkişafının insanların əxlaqına və davranışına təsir etdiyi dövrlərdə fərdlərin və cəmiyyətin davranışlarının islah olmasına səbəb olan tərbiyə üsullarına bələd olmaq çox vacibdir.

Valideynlər və müəllimlər arasında məşhur olan tərbiyə üsullarından biri uşağı əməllərin nəticələri ilə tanış etməkdir. Bu üsul iki şəkildə həyata keçirilə bilər:

Birincisi, tərbiyə edən tərbiyə olunana öz hərəkətlərinin nəticələri barədə məyusluq yaratmayan və insanın heysiyyətinə xələl gətirməyəcək şəkildə məlumat verir.

İkincisi, tərbiyə edən tərbiyə olunana qadağan etdiyi işdən azad edir. Belə ki, tərbiyə olan özü işinin nəticələri ilə üzləşsin və bunun məsuliyyətini öz üzərinə götürsün.

Dünyanın yeganə tərbiyəçisi olan Uca Allah bu üsuldan istifadə etmişdir. Bu da təcrübə ilə insan üçün dəfələrlə sübut olmuşdur. Məsələn: insan bir müsibətə uğrayanda daima fikirləşir ki, ona nə üçün və kim tərəfindən zülm edilib? Halbuki, Qurana görə, insanın başına bir müsibət üz versə, bu, onun layiq olmayan əməlləri üzündəndir: ما أَصابَکَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ وَ ما أَصابَکَ مِنْ سَيِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِکَ

 "Sənə yetişən yaxşılıq Allahdan, pislik də səndəndir" (Nisa, 79). Bu səbəbdən də Allah onu əməllərinin aqibətindən xəbərdar etmək üçün belə buyurur: وَ مَا ظَلَمَهُمُ اللَّهُ وَ لَاكِن كَانُواْ أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُون "Allah onlara zülm etmədi. Lakin onlar özlərinə zülm edirdilər" (Nəhl, 33).

İlk peyğəmbərlərdən olan və Quranın bir çox ayələrində adı keçən həzrət İbrahim (ə) də bu üsuldan istifadə etmişdir. Peyğəmbər (s) müşriklərə xəbərdarlıq etmək və onların əməllərinin aqibətindən xəbərdar etmək mövqeyində belə buyurur:

«وَ كَيْفَ أَخافُ ما أَشْرَكْتُمْ‏ وَ لا تَخافُونَ أَنَّكُمْ أَشْرَكْتُمْ‏ بِاللَّهِ ما لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ عَلَيْكُمْ سُلْطاناً فَأَيُّ الْفَريقَيْنِ أَحَقُّ بِالْأَمْنِ»

“Allahın sizə (ibadət edilməsi barədə) heç bir dəlil endirmədiyi bütləri Ona şərik qoşmaqdan qorxmadığınız halda, mən niyə sizin qoşduğunuz şəriklərdən qorxmalıyam? Əgər bilirsinizsə, (deyin görək) bu iki dəstədən hansı (qiyamət əzabından) əmin olmağa daha layiqdir?” (Ənam, 81).

Həzrət İbrahim (ə) əslində, müşriklərin daxili ziddiyyətinə işarə edərək buyurmuşdur: "Məni qorxmağa ehtiyacı olmayan şeylərdən qorxmağa dəvət edirsiniz, halbuki siz özünüz qorxmalı olduğunuz kəsdən (Allahdan) qorxmursunuz".

İbrahim (ə) kinayə ilə onlara xəbərdarlıq edir ki, əgər siz şirkə davam etsəniz və Allahdan qorxmasanız, əməllərinizin ilahi əzaba düçar olmaqdan başqa bir nəticəsi olmayacaq.

 

iqna.ir