İqnati Kraçkovski Quranı rus dilinə tərcümə edən ən məşhur tərcüməçidir

25 May 2023 - 13:26

İqnati Yulianoviç Kraçkovski 1883-cü il martın 4-də Vilnada anadan olub və 24 yanvar 1951-ci ildə Leninqradda (indiki Sankt-Peterburq) vəfat edib. O, şərqşünas, ərəb dili üzrə mütəxəssis, Quranın rus dilinə tərcüməçisi, Rusiya və Sovet İttifaqı Elmlər Akademiyasının ustadı, Sovet İttifaqı Ərəb və İslamşünaslıq Məktəbinin yaradıcılarından biri olub. Kraçkovski həmçinin Fələstin Pravoslav İmperiyası Assosiasiyasının üzvü, İslam Ensiklopediyasının ilk nəşrinin müəlliflərindən biri və Qurani-Kərimin rus dilinə ən məşhur və ən etibarlı tərcüməsinin sahibidir.

Qurani-Kərimin rus dilinə tərcüməsinin tarixi

Müqəddəs Qurani-Kərimin rus dilinə tərcüməsi 18-ci əsrin əvvəllərində məşhur rus çarı və müasir Rusiyanın atası Böyük Pyotrun əmri ilə başlanmışdır.

Hazırda Qurani-Kərimin rus dilində 15 tərcüməsi mövcuddur. Çar Pyotr onun tərcümə edilməsi üçün 1716-cı ildə göstəriş verdi (tərcüməçi məlum deyil). Ondan sonra Mixail Verovkin (1790) və Aleksey Kolmakov (1792) Qurani-Kərimi tərcümə etdilər. Nikolaev (1864), Sablukov (1877), "Əhmədiyyə təriqəti" (1987) və Valeriya Proxorova (1993), Fazil Qaraoğlu (1994), Məhəmməd Nuri Usmanov, Teodor Şumovski, Dmitri Boquslavski (1995), Aleksandr Sadetski (1997) Quranın tərcüməsində müvafiq olaraq Süməyyə Əfifi və Məhəmməd Əl Mənsi (1999, Münhen), Raul Buxarayev (2006), Oral Şərifov və Rəisə Şərifova (2006) sıra ilə Quranı tərcümə ediblər. Şamil Alauddinov da dörd cilddə Quranın mənaları ilə bağlı bir təfsir nəşr etdirib.

Bu arada Kraçkovskinin tərcüməsi yüksək dəyərə malikdir. Kraçkovskidən əvvəl Quranın rus dilinə tərcümələrində iki əsas problem var idi. Əvvəla, bu tərcümələrin əksəriyyəti ara dillərdən ərəb dilinə tərcümə edilmişdi. Digər tərəfdən də bu tərcümələr Çar Rusiyasının şərqşünaslıq ənənəsinə uyğun idi. Bu tərcümələrdə müsəlmanlara və İslama qarşı bir növ düşmənçilik müşahidə edilirdi.

Kraçkovski bu üsuldan uzaqlaşdı. Ərəb dilini öyrənmək və ərəb ölkələrində yaşamaq illəri Kraçkovskini ərəb dilinin təfərrüatları və incəlikləri ilə tanış etmişdi. Həmçinin ərəb ədəbiyyatına bələd olduğu üçün Qurani-Kərimin üslubunun ədəbiyyat və lüğət baxımından xüsusi bir üslub olduğunu və digər ərəb mətnlərində ona rast gəlmədiyini yaxşı başa düşürdü.

O, tərcüməsində bu üslubu rus dilinə köçürmək üçün var gücü ilə çalışmışdır. Məqsədi rus dilindəki tərcüməni forma və məzmun baxımından ilahi kəlmə ilə yaxınlaşdırmaq, digər tərəfdən isə müxtəlif səviyyəli oxucuların onu öyrənməsinə şərait yaratmaq idi.

Kraçkovski ömrünün qırx ilini bu işə sərf etsə də, işinin nəticəsini heç vaxt görmədi. Kraçkovskinin Quran tərcüməsi 1963-cü ildə ölümündən 12 il sonra nəşr olundu; O, hazırda Qurani-Kərimin rus dilinə ən yaxşı tərcüməsi və Quranın digər dillərə ən yaxşı tərcümələrindən biridir.

Sovet İttifaqının dağılmasından sonra müstəqil respublikalarda Quranın tərcüməsinə maraq daha da artmışdır. Sablukovun, Kraçkovskinin, eləcə də Bukoslavskinin tərcümələri yenidən çap olunub. Həmçinin Osmanovun rus dilinə yeni tərcüməsi çap olunub. Osmanov Rusiyada fars ədəbiyyatı sahəsində ekspertlərdən biri kimi tanınır.

 

iqna.ir