Dini təlimlərdə dialoq mədəniyyəti

İslam tədqiqatçısı Ayətullah Əhməd Mübəlliği “İqna”ya verdiyi müsahibədə Quranın dialoqa və onun düzgün yollarına baxışını ifadə edib ki, aşağıda oxuya bilərsiniz: İslam nöqteyi-nəzərindən dialoqun müəyyən ədəb-ərkanı var ki, bunlar nəzərə alınmasa, ixtilaflara, davalara səbəb ola bilər. Sözün başa düşülməsində və başqaları ilə söhbətdən həzz almaqda mühüm rol oynayan İslam dininin dini təlimlərində danışıq tərzindən biri də danışığın mülayim olmasıdır. Bu məsələnin əhəmiyyəti “Taha” surəsinin ayələrində ifadə edilmişdir. Allah “Taha” surəsinin 43 və 44-cü ayələrində Musa (ə) peyğəmbərə kafirlərlə danışıq tərzini öyrədir. Bu ayələrdə belə buyurulur: "Fironun yanına yollanın. O (allahlıq iddiasına düşməklə), həqiqətən, azğınlaşıb həddini aşmışdır. Onunla yumşaq danışın. Bəlkə, öyüd-nəsihət qəbul etsin, yaxud (Rəbbindən) qorxsun!". Digər mühüm məqam isə odur ki, tərəflərdən biri sosial status, yaşı və keçmişi baxımından daha yüksək məqama sahibdirsə, bu üstünlüyü öz sözlərində ifadə etməməlidir. Bir-birinin inanclarına hörmət etmək, sağlam dialoq üçün Quranın digər əmrlərindən biridir. Bir fikrin tərəfini tutmaq və başqalarını o məsələni doğru da olsa qəbul etməyə məcbur etmək İslamda qəbul olunmur. Bu səbəbdən də Quran fikir mübadiləsini dialoq kimi qiymətləndirir və bu mövzuda şübhəni alqışlayır. Çünki bu əsasda insanlar şəxsən bir məsələyə inanana qədər istənilən məsələni araşdırmaq mümkündür. Müasir cəmiyyətdə dialoq insanların əsas ehtiyaclarından biridir. Xoşbəxtlikdən bu alət müxtəlif insanlar, xüsusən də gənclər tərəfindən qəbul edilib. Ona görə də Quranın bu sahədə təklif etdiyi xüsusiyyətlərlə bağlı ayələri tanıtmaqla müxtəlif qruplar arasında etik dialoqu genişləndirmək olar. Dialoq mənanın çatdırılması üçün güclü vasitələrdən biridir. Quran ayələrini oxuyub düşünməklə biz görürük ki, peyğəmbərlərin insanları ilahi dinlərə dəvət etmək üçün ilk və ən davamlı səyi danışıqdır. Onun müxtəlif yollarını Qurani-Kərimdə və Quran hekayələrində görə bilərik ki, konkret insanlara və ya qruplara da xas deyil. Qurani-Kərim bütün dialoqlarda ədalətin bərqərar olmasını bir prinsip kimi qəbul etmişdir. Həmçinin dialoqun ictimai və xalq təsirlərini vurğulamışdır. Bu prosesdə bütün insanların məcburiyyət və başqalarından üstün olmağa çalışmasını qadağan etmişdir.

iqna.ir