Mələklər

Mələk kəlməsi lüğətdə güclü, qüvvətli, elçi, xəbərçi mənalarına gəlir. Mələk sözü Qurani-Kərimdə orta hesabla səksən yerdə keçməkdədir. Allah, insanı torpaqdan, cinləri oddan, mələkləri isə nurdan yaratmışdır. Mələklər normal gözlə görülməyən nurani varlıqlardır. Quranda mələklər və sifətləri, vəzifələri və xüsusiyyətlərindən bir çox ayədə bəhs edilmişdir. Hətta Qurani-Kərim mələklərə imanı Allaha, kitaba və Peyğəmbərlərə imanın bir parçası olaraq təyin etmişdir. “Peyğəmbər Rəbbi tərəfindən ona nazil edilənə (Qurana) inanmış və möminlər də iman gətirmişlər. (Onların) hamısı Allaha, Onun mələklərinə, kitablarına və (bütün) Peyğəmbərlərinə iman gətirərək dedilər: Biz Onun Peyğəmbərləri arasında fərq qoymuruq. (Allahın hökmlərini) eşitdik (anladıq) və itaət etdik. Ey Rəbbimiz, bizi bağışla, (axırda) Sənin dərgahına (hüzuruna) qayıdacağıq!” (Bəqərə, 285.) Həqiqətən, mələklərin varlığı qeybi xəbərlərdəndir. Onların varlığının isbatına da nəqli dəlillərdən başqa dəlilimiz yoxdur. Qeybə iman hökmüylə onlara da iman etmiş oluruq.

Qurani-Kərimdə mələklərin xüsusiyyətləri Qurani-Kərim mələklərin xüsusiyyətlərini belə xarakterizə edir: 1- Mələklər, ağıl sahibi şürlu və Allahın əziz və hörmətli bəndələrindəndir.  “(Mələklər) lütf və ehsana şamil olan qullardır”. (Ənbiya, 26.) 2- Onlar Allahın əmrini icra etmədə əsla günaha düçar olmazlar. “(Mələklər) Ondan qabaq söz danışmaz, Yalnız Onun əmri ilə iş görərlər”. (Ənbiya, 27.) 3- Onlar daima Allahı xatırlayıb təqdislə məşğuldurlar. “Mələklər də Rəbbini həmd-səna ilə təqdis edər və yerdəkilərin (günahlarının) bağışlanmasını diləyərlər”. (Şura, 5.) 4- Onlar insan şəklində Peyğəmbərlərə və bəzən də digər insanlara görünərlər. “Biz də Öz ruhumuzu (Cəbraili Məryəmin) yanına göndərdik. Ona (Məryəmə) kamil bir insan qiyafəsində göründü”. (Məryəm, 17.) 5- Onlar müxtəlif məqamdadırlar; bəziləri davamlı rukuda, bəziləri isə davamlı səcdə halındadırlar. “(Cəbrail Peyğəmbər əleyhissəlama belə dedi: ) Bizdən (mələklərdən) elə birisi yoxdur ki, onun (səmada Allaha ibadət üçün) müəyyən bir yeri olmasın!”. “Və (Allahı) təqdis edib şəninə təriflər deyirik”.( Saffat, 164-166.) 6- Mələklər quruluş olaraq iri quruluşlu, cüssəli və 

güclü varlıqlardır. Qurani-Kərim belə açıqlayır: “Onu (Muhəmməd əleyhissəlama) çox qüvvətli olan (Cəbrail) öyrətdi”. (Nəcm, 5.) “Və çox sərt təbiətli mələklərdir (zəbanilərdir)”. (Təhrim, 6.) 7- Mələklərin həm əlləri, həm də qanadları vardır: “Mələklərin də (bu zaman) əllərini uzadıb”. (Ənam, 93.) “Göyləri və yeri yoxdan yaradan, ikiqanadlı, üçqanadlı və dördqanadlı mələkləri (Peyğəmbərlərə) elçi edən Allaha həmd olsun! (Allah) məxluqatda istədiyini artırar. Həqiqətən, Allah hər şeyə qadirdir!”. (Fatir, 1.) Hədislərdə mələklərin sifətləri Rəvayətlərimizdə isə mələklər haqqında bəzi sifət və xüsusiyyətlər nəql edilmişdir ki, onlardan bəzilərini qısaca belə sıralaya bilərik: 1- Onlar, yeməz, içməz və evlənməzlər. İmam Cəfər Sadiqdən nəql edilən bir hədisdə belə oxuyuruq: “Mələklər yemək yeməz, su içməz və evlənməzlər, onlar ərşin nəsimiylə yaşayarlar”. 2- Onlar yatmaz, qəflət etməz, tənbəllik etməzlər. İmam Əli (ə) belə buyurur: “Mələklər tənbəllik, qəflət və unutqanlığa düşməz, yuxu onlara hakim olmaz, ağılları unutqanlıq və yanlışlığa düşməz, ataların sülbündə və anaların bətnində də iştirak etmədilər”. 3- Qiyamətə qədər ömürlərini rüku və səcdədə keçirən mələklər vardır. İmam Cəfər Sadiq (ə) buyurur: “Allahın qiyamətə qədər Qurani-Kərimdə mələklərin xüsusiyyətləri Qurani-Kərim mələklərin xüsusiyyətlərini belə xarakterizə edir: 1- Mələklər, ağıl sahibi şürlu və Allahın əziz və hörmətli bəndələrindəndir.  “(Mələklər) lütf və ehsana şamil olan qullardır”. (Ənbiya, 26.) 2- Onlar Allahın əmrini icra etmədə əsla günaha düçar olmazlar. “(Mələklər) Ondan qabaq söz danışmaz, Yalnız Onun əmri ilə iş görərlər”. (Ənbiya, 27.) 3- Onlar daima Allahı xatırlayıb təqdislə məşğuldurlar. “Mələklər də Rəbbini həmd-səna ilə təqdis edər və yerdəkilərin (günahlarının) bağışlanmasını diləyərlər”. (Şura, 5.) 4- Onlar insan şəklində Peyğəmbərlərə və bəzən də digər insanlara görünərlər. “Biz də Öz ruhumuzu (Cəbraili Məryəmin) yanına göndərdik. Ona (Məryəmə) kamil bir insan qiyafəsində göründü”. (Məryəm, 17.) 5- Onlar müxtəlif məqamdadırlar; bəziləri davamlı rukuda, bəziləri isə davamlı səcdə halındadırlar. “(Cəbrail Peyğəmbər əleyhissəlama belə dedi: ) Bizdən (mələklərdən) elə birisi yoxdur ki, onun (səmada Allaha ibadət üçün) müəyyən bir yeri olmasın!”. “Və (Allahı) təqdis edib şəninə təriflər deyirik”.( Saffat, 164-166.) 6- Mələklər quruluş olaraq iri quruluşlu, cüssəli və 

güclü varlıqlardır. Qurani-Kərim belə açıqlayır: “Onu (Muhəmməd əleyhissəlama) çox qüvvətli olan (Cəbrail) öyrətdi”. (Nəcm, 5.) “Və çox sərt təbiətli mələklərdir (zəbanilərdir)”. (Təhrim, 6.) 7- Mələklərin həm əlləri, həm də qanadları vardır: “Mələklərin də (bu zaman) əllərini uzadıb”. (Ənam, 93.) “Göyləri və yeri yoxdan yaradan, ikiqanadlı, üçqanadlı və dördqanadlı mələkləri (Peyğəmbərlərə) elçi edən Allaha həmd olsun! (Allah) məxluqatda istədiyini artırar. Həqiqətən, Allah hər şeyə qadirdir!”. (Fatir, 1.) Hədislərdə mələklərin sifətləri Rəvayətlərimizdə isə mələklər haqqında bəzi sifət və xüsusiyyətlər nəql edilmişdir ki, onlardan bəzilərini qısaca belə sıralaya bilərik: 1- Onlar, yeməz, içməz və evlənməzlər. İmam Cəfər Sadiqdən nəql edilən bir hədisdə belə oxuyuruq: “Mələklər yemək yeməz, su içməz və evlənməzlər, onlar ərşin nəsimiylə yaşayarlar”. 2- Onlar yatmaz, qəflət etməz, tənbəllik etməzlər. İmam Əli (ə) belə buyurur: “Mələklər tənbəllik, qəflət və unutqanlığa düşməz, yuxu onlara hakim olmaz, ağılları unutqanlıq və yanlışlığa düşməz, ataların sülbündə və anaların bətnində də iştirak etmədilər”. 3- Qiyamətə qədər ömürlərini rüku və səcdədə keçirən mələklər vardır. İmam Cəfər Sadiq (ə) buyurur: “Allahın qiyamətə qədər 8- Bir qismi cəhənnəmdə vəzifəlidir, zəbani adlı mələklər, Allahın əmri ilə günahkarların cəzasını verirlər. Qurani-Kərimdə cəhənnəmdəki Sakar adında bir quyudan bəhs edilir. O quyunun mələklərinin sayının 19 olduğu bildirilmişdir: “Onun üstündə on doqquz (nəfər gözətçi mələk vardır”. “Biz cəhənnəm gözətçilərini yalnız mələklərdən etdik. Biz onların sayını ancaq kafirlərin imtahana çəkilməsi, kitab verilənlərin yəqinlik hasil etməsi (çünki onların kitablarında bu mələklərin sayı on doqquzdur)”. (Muddəssir, 30-31.) 9- Bir qismi cənnət vəzifəlisidir. Rizvan adındakı mələklər cənnətə girən insanlara salam verirlər. 10- Hər bir insanın əməlini yazan sağındakı və solundakı mələklər. Bu mələklər insanın yaxşı və pis əməllərini qeyd edirlər. Qurani-Kərimdə bu mələklərdən belə bəhs edilir: “Xatırla ki, (insanın) sağında və solunda (onun bütün əməllərini) təsbit edən (qeydə alan) iki mələk oturmuşdur!” (Qaf, 17.). 11- İnsanlara məzarda sual verən mələklər. Bəzi kitablarda yaxşı insanı sorgu-sual edəcək mələklərin adlarının Bəşir və Mübəşşir, pis insanları sorğu-sual edəcək mələklərin isə Nəkir və Münkər olduğu açıqlanmışdır.